De staatssecretaris van Financiën heeft in een Kamerbrief van maart 2019 de wens geuit om wijzigingen aan te brengen op de fiscale behandeling van giften en goede doelen. De wijzigingen zouden per 1 januari 2021 in werking moeten treden en kunnen grote impact hebben voor ANBI’s

De staatssecretaris heeft in een Kamerbrief van 28 maart 2019 de wens herhaald om enkele fiscale regels inzake de giftenaftrek en de behandeling van goede doelen te wijzigen. De voorgenomen wijzigingen zullen in de praktijk gevolgen hebben voor veel ANBI’s. Het gaat om de volgende wijzigingen, namelijk: de aftrek van contante giften wordt afgeschaft; invoering eis dat grote giften in natura getaxeerd worden; de automatische status van ANBI voor overheidsinstellingen wordt aangepast; de ANBI-status wordt geweigerd bij strijdigheid met de Grondwet; de vereiste liquidatiebepaling voor ANBI’s wordt versoepeld; er komen regels om het bestedingscriterium te verduidelijken; en, het zal mogelijk worden om een vast uitkeringspercentage te hanteren.   Contante giften niet meer aftrekbaar? De huidige wet- en regelgeving schrijft voor dat reguliere giften alleen aftrekbaar zijn als met schriftelijke documenten kan worden aangetoond dat de belastingplichtige deze schenking heeft gedaan. Momenteel zijn contante giften dus ook aftrekbaar, mits deze bijvoorbeeld door kwitanties zijn onderbouwd. Nu contante giften in de praktijk moeilijk te controleren zijn, wil de staatssecretaris de aftrek van contante giften afschaffen. De staatssecretaris gaat er van uit dat deze maatregel er niet toe zal leiden dat belastingplichtigen minder bereid zullen zijn om giften te doen. Grote giften in natura moeten worden getaxeerd! In de praktijk kunnen giften niet alleen in geld maar ook in natura plaatsvinden (bijvoorbeeld kunstvoorwerpen). Voor de aftrekbaarheid van giften in natura is de waarde in het economisch verkeer van belang. Nu de waarde in het economisch verkeer vaak niet eenvoudig te bepalen is, wenst de staatssecretaris dat voor de aftrek van giften in natura van meer dan € 2.500 een onafhankelijke taxatie of andere schriftelijke onderbouwing van deze waarde vereist wordt. Dit zal mogelijk tot meer administratieve lasten leiden. Overheidsinstelling niet altijd meer automatisch een ANBI Op grond van de huidige wet zijn binnenlandse maar ook buitenlandse overheidsinstellingen automatisch een ANBI. Dit betekent dat ook instellingen van of in staten met een dictatuur automatisch een ANBI zijn. Dit wordt onwenselijk geacht. Dit was al begin 2019 duidelijk. Het voorstel dat de staatssecretaris beoogt in te voeren is dat voortaan alleen overheidsinstellingen in een EU- of EER-land automatisch als ANBI worden gekwalificeerd. ANBI-status ook zonder rechterlijke toets weigeren Om voor de ANBI-status in aanmerking te komen is het van belang dat de instelling het algemeen nut dient. Het handelen of nalaten in strijd met de grondwet of het nastreven van met de grondwet strijdige doelstellingen, zoals het verheerlijken van geweld, dienen niet het algemeen nut. Momenteel kan bij dergelijke strijdigheden met de Grondwet de ANBI-status worden ontnomen mits daar een rechterlijke veroordeling aan ten grondslag ligt. De wens is dat in bepaalde gevallen ook zonder een rechterlijke veroordeling de ANBI-status door de Inspecteur kan worden geweigerd of ontnomen. Of het een goed voorstel is dat de beoordeling door een onafhankelijke rechter wordt beperkt, durf ik op zijn zachtst uitgedrukt sterk te betwijfelen. Vereiste liquidatiesaldo-bepaling wordt versoepeld ANBI’s dienen op grond van de huidige wet- en regelgeving in hun statuten te hebben opgenomen dat na een eventuele opheffing van de ANBI het positief liquidatiesaldo ten goede moet komen aan een andere ANBI die een soortgelijk algemeen nuttig doel beoogt als de op te heffen ANBI. In de praktijk ontstaat er regelmatig discussie over de vraag wat onder een soortgelijk algemeen nuttig doel dient te worden verstaan. Ter vermindering van deze discussies wenst de staatssecretaris voor reguliere ANBI’s, i.e. ANBI’s die geen culturele instelling zijn, de eis dat een soortgelijk algemeen nuttig doel wordt beoogd, komt te vervallen. Voor culturele instellingen daarentegen blijft de eis gelden dat de statuten een bepaling bevat dat voorschrijft dat het positief liquidatiesaldo bij liquidatie aan een ANBI moet worden besteed die een soortgelijk algemeen nuttig doel beoogt. Bestedingscriterium wordt verduidelijkt en versoepeld De huidige regels schrijven voor dat een ANBI niet meer vermogen mag aanhouden dan redelijkerwijs nodig is voor de continuïteit van de voorziene werkzaamheden ten behoeve van haar doelstelling. Deze eis staat bekend als het bestedingscriterium of anti-oppot eis. Deze eis behelst een open norm die in de praktijk veelal tot discussies leidt. De staatssecretaris wenst meer duidelijkheid te bieden bij de toepassing van deze eis in de praktijk. Zo worden investeringen die worden gefinancierd uit de opbrengst van het vermogen van de ANBI met als doel een positieve maatschappelijke impact tot stand te brengen niet per se in strijd geacht met het bestedingscriterium. Verder hoeven vermogenstitels die in de ANBI gebracht zijn om daarmee inkomsten te genereren onder voorwaarden niet meer periodiek gewaardeerd te worden. Voorts, niet onbelangrijk, zullen er regels worden ingevoerd om vast te stellen hoe hoog de reserves binnen het bestedingscriterium mogen zijn om hevige wisselingen in inkomsten en toekomstige rendementen op te vangen. In de praktijk kan het zijn dat de vaste uitkeringen die een vermogensfonds uit haar vermogen doet op korte termijn afwijkt van het werkelijk door haar behaalde rendement. Dit vormt in beginsel een inbreuk op het bestedingscriterium. De staatssecretaris van Financiën wenst in dit kader toe te staan dat de door een ANBI behaalde rendementen in bepaalde gevallen tijdelijk niet hoeven te voldoen aan de eis dat deze voor minstens 90% worden besteed ten behoeve van haar algemeen nuttige doelstelling. Belang voor de praktijk De fiscale behandeling van giften en goede doelen staat al enige tijd in de belangstelling. Bovendien worden in de praktijk regelmatig discussies gevoerd met de Belastingdienst over de toepassing van bepaalde fiscale regels aangaande de giftenaftrek en goede doelen. Die discussies zijn onder meer het resultaat van onduidelijkheid over bijvoorbeeld de toepassing van het bestedingscriterium en de waardering van giften in natura.  De staatssecretaris wenst onder meer daarom bepaalde aspecten van de giftenaftrek en de fiscale behandeling van goede doelen te wijzigen. De verwachting is dat begin 2020 de voorgestelde fiscale maatregelen gepubliceerd zullen worden. Hoe de voorstellen van de staatssecretaris er in de praktijk exact uit zullen zien is niet geheel duidelijk. Wel duidelijk is dat er wijzigingen zullen komen en dat het dus voor ANBI’s verstandig is om deze ontwikkelingen te blijven volgen. Heeft u een specifieke vraag over de fiscale regels op het gebied van de giftenaftrek en goede doelen en de verwachte wijzigingen op dit vlak, waarover u met mij wilt sparren? Neem dan gerust contact op.